Nieuw. Meer nieuws
Dit blog is gepubliceerd op het SociaalWeb
De vraag naar participatie en activatie van burgers neemt toe, ook de omgekeerde participatie van instellingen en overheid bij de initiatieven van burgers.
Burgers en jongeren organiseren steeds meer activiteiten; de gezamenlijke moestuin, projecten in de wijk, cultuurmanifestaties, facebookpagina’s om te ruilen of activiteiten te promoten. Ook brainstorms en debatten over de samenleving. De Tegenlichtedities (VPRO) kennen meet-ups in verschillende steden. Daar ontmoeten burgers, markt, overheden en instellingen elkaar om thema’s te bespreken. Men leert elkaar kennen en zoekt elkaar op. Zij maken afspraken om vervolgacties in co-creatie op te zetten. Markt, instellingen, overheden en burgers werken vaker samen.
De werkcultuur kantelt
Co-creatie met burgers en jongeren is nodig om te komen tot de gewenste kantelingen in onze samenleving. De vraag naar omgekeerde participatie van instellingen en overheid neemt toe. De eerste stappen worden gemaakt. Co-creatie met burgers gaat echter nog door veel traditioneel-gescheiden beleidsterreinen heen; het doorbreken van schotten en leren luisteren en faciliteren is een nodige kanteling. Het is geen top-down regeren meer, maar faciliteren van bottum-up initiatieven. Wat heb je nodig om de initiatieven van burgers te stimuleren en mede-realiseren? Het doorbreken van schotten en leren luisteren is een eerste stap. Samen voor de uitvoering zorgen, zodat initiatieven succesvol zijn een tweede.
Faciliterende overheid en instellingen
Transities zijn niet (alleen) een structuurverandering, maar vooral een paradigmawijziging en rolverandering. Een kijkje in de keuken van transitiemanagment en de nieuwe rol van gemeenten en instellingen;
1. Faciliterende rol. Uitgaan van de zelfredzaamheid van burgers en hen ondersteunen om zelf oplossingen te zoeken. Gemeenten maken bijvoorbeeld mogelijk dat inwoners en maatschappelijke partners zelf organiseren en regie nemen.
2. Oplossing op maat. Individuele burgers in unieke contexten centraal stellen en oplossingen op maat bieden. Dit is soms nog ver verwijderd van de gestandaardiseerde procedures en producten.
3. Integreren. Gemeenten en instellingen gaan integreren: zij kunnen de burger immers niet centraal stellen als er vele verschillende loketten en een versnipperde dienstverlening is.
4. Geleidelijk uitkristalliseren. Niet iedereen is in dezelfde mate zelfredzaam en sommige mensen hebben een vangnet nodig. Hoe de verdeling in de praktijk zal zijn, weet niemand. Dit zal zich geleidelijk uitkristalliseren.
Tips voor transformerende gemeenten en instellingen
Sturen op energie in de samenleving is iets heel anders dan kiezen voor afzijdigheid, passiviteit, of het laten varen van ambities. Het betekent niet dat de overheid en instellingen niets meer willen. Integendeel, het impliceert een overheid of instelling die ambitie heeft, richting geeft, initiatieven stimuleert en vernieuwing mogelijk maakt. (NSOB “Leren door doen. Overheidspartcipatie in een energieke samenleving”). De faciliterende rol vraagt dat je;
- duidelijkheid schept door visie waar je naartoe wilt; die (enige) zekerheid biedt voor initiatiefnemers; wees voorspelbaar en maak beleidsprincipes duidelijk.
- wet- en regelgeving die belemmert heroverweegt. Staan de defaults goed om ruimte te bieden aan maatschappelijke initiatieven, dan wel ze uit te lokken?
- in nieuwe samenwerkingsverbanden investeert tussen locale/regionale marktpartijen, gemeente en burgers die op zoek gaan naar nieuwe oplossingen; dat vraagt (in het begin) een actieve procesrol.
- kennis organiseert daar waar die ontbreekt. Ondersteun experimenten met verschillende vormen en arrangementen van communicatie en ontzorging (wegnemen bureaucratische rompslomp).
Changemakers
Sommige gemeenten zijn al druk bezig om op de ‘nieuwe’ manier te werken, ook in ’s-Hertogenbosch: Changemakers073, opgezet door jonge creatief ondernemers en gefaciliteerd door de gemeente, is een pitchpodium voor verschilmakers en verschilzoekers samen met ‘waarmakers’. Op hun site tref je de verschillende edities en projecten die zijn opgestart. Changemakers073 heeft ook een koepelfunctie en verbindt initiatiefnemers, bestaande netwerken en platforms zodat het verschil kan worden gemaakt. ( Update 23-09-2015: kort fotoverslag van de 3e editie)
Wil je meer weten over burger- en jongerenparticipatie? Schrijf je nu in voor de workshop Changemakers: jongeren- en burgerparticipatie op 5 november 2015.
Lidwien van Noorden is co-creator-adviseur en owner van www.colorsunwind.nl. Zij is tevens senior opleider bij www.MEEK2.nl en partner van www.changemakers073.nl.